نحوه اجرای حکم رفع تصرف عدوانی

_{^{پاسخ- دعاوی تصرف و نحوه اجرای آن}}

• به طور کلی تصرف عدوانی هنگامی اتفاق می افتد که شخصی با زور و اجبار و بدون رضایت ملک شخص دیگری را به تصرف خود در بیاورد.
• قانونگذار برای احترام به اصل 47 قانون اساسی و جلوگیری از تضییع حقوق افراد جامعه شرایط و حمایت ویژه ای برای مقابله با تصرف عدوانی در قوانین و مقررات مختلف نظر گرفته است.
• باید توجه داشت که تصرف عدوانی در خصوص اموال غیرمنقول اتفاق می افتد و شامل اموال غیرمنقول همچون خودرو و... نمی باشد. 
• ابتدا باید به این نکته اشاره داشت که تصرف عدوانی در دو حوزه حقوقی و کیفری مطرح می گردد. برای تصرف عدوانی حقوقی نیازی به احراز مالکیت خواهان نمی باشد در حالی که در نوع دوم می بایست مالکیت شاکی نزد دادگاه محرز شود.
•  همچنین باید اشاره داشت که وجه افتراق دیگری که بین تصرف عدوانی حقوقی و کیفری وجود دارد این است که تصرف عدوانی در نوع کیفری می بایست با اطلاع و قصد و غرض شخص متصرف مبنی بر اینکه ملک در تصرف و مالکیت شخص دیگری بوده است صورت پذیرفته باشد و قانونگذار برای این نوع از تصرف عدوانی با توجه به ماده 690 قانون مجازات اسلامی، مجازات یک ماه تا یک سال حبس را در نظر گرفته است.
• در خصوص تصرف عدوانی حقوقی نیز باید اشاره داشت که قانونگذار در ماده 158 قانون آیین دادرسی مدنی به تعریف و شناسایی آن پرداخته است. در ماده یاد شده اشاره گردیده است که برای طرح دعوا، ملک می بایست سابقا در تصرف خواهان بوده باشد، همچنین شرط دیگر این است که در زمان طرح دعوا ملک در تصرف خوانده باشد و مورد آخر اینکه این تصرف بدون رضایت خواهان و یا حکم دادگاه صالح صورت پذیرفته باشد.
• نکته دیگری که باید به آن اشاره داشت این است که مرجع صالح رسیدگی کننده به دعوی رفع تصرف عدوانی، دادگاه حقوقی می باشد که ملک در آن حوزه قضایی واقع شده باشد همچنین باید توجه داشت با توجه به رای وحدت رویه دیوان عالی کشور، نیازی به بررسی پرونده در دادسرا نمی باشد و با توجه به جرم در نظر گرفته شده در محاکم کیفری بررسی می گردد.
• همچنین در ماده 177 قانون آیین دادرسی مدنی اشاره شده است که دعاوی مربوط به تصرف تابع تشریفات آیین دادرسی نمی باشد و خارج از نوبت معمول به آن رسیدگی می گردد و هزینه دادرسی هم جزء هزینه های دادرسی دعاوی غیرمالی محسوب می شود.
• به صورت کلی هنگامی که حکم دادگاه قطعی و لازم الاجرا می گردد عمل به آن اجباری می باشد و هیچ مقام یا سازمان دولتی به جز دادگاه صادر کننده رای یا نهاد های قضایی بالاتر نمی تواند حکم را تغییر دهد.
• باید توجه داشت که رای دادگاه خود به خود اجرا نمی گردد و خواهان نیاز به طی کردن مراحل و فرایند پیش بینی شده در قانون را دارد ولی در خصوص دعاوی تصرف باید توجه داشت که از آنجایی که اصل مالکیت در ایران بسیار اهمیت دارد و قانون اساسی نیز در اصل 47 به این موضوع تاکید کرده است لذا پس از ابلاغ حکم رفع تصرف عدوانی، حکم از سوی واحد اجرای احکام دادگاه یا ضابطان دادگستری قابل انجام می باشد و حتی تجدیدنظرخواهی به حکم نیز مانع اجرای حکم یاد شده نمی گردد.
• همچنین نکته مهم و قابل توجه این است که اگر فرد متصرف عدوانی در مهلت مقرر شده، ملک را تسلیم مالک و متصرف قانونی نکرد طبق ماده 64 قانون اجرای احکام مدنی با آن برخورد می گردد و نسبت به تعویض کلید در ورودی ملک و سپردن اموال و لوازم شخص متصرف عدوانی به امین اقدام می شود.
• در خصوص پاسخ به این سوال باید گفت که در صورتی که شخص متصرف عدوانی اقدام به تخلیه ملک نکند با او طبق ماده 64 قانون اجرای احکام مدنی برخورد می گردد و ضابطان قضایی نسبت به تعویض کلید و تخلیه لوازم و وسایل شخص متصرف و سپردن آن ها به شخص امین معرفی شده توسط دادگاه اقدام می کنند همچنین اگر بنا و سازه ای در ملک ساخته شده باشد نسبت به قلع آن ها اقدام می شود. برای پیگیری بیشتر می توانید با یک وکیل مشورت کنید.

_{^{موا قانونی قابل استناد - اجرای حکم تصرف عدوانی}}

اصل 47 قانون اساسی

مالکیت شخصی که از راه مشروع باشد محترم است. ضوابط آن را قانون معین می‌کند.

ماده 308 قانون مدنی

غصب استیلاء بر حق غیر است به نحو عدوان اثبات ید بر مال غیر بدون مجوز هم در حکم غصب است.

ماده 690 قانون مجازات اسلامی

 هر کس به وسیله صحنه‌سازی از قبیل پی‌کنی، دیوارکشی، تغییر حد فاصل، امحای مرز، کرت‌بندی، نهرکشی، حفر چاه، غرس اشجار و‌زارعت و امثال آن به تهیه آثار تصرف در اراضی مزروعی اعم از کشت شده یا در آیش زراعی، جنگلها و مراتع ملی شده، کوهستانها، باغها، قلمستانها،‌منابع آب، چشمه‌سارها، انهار طبیعی و پارکهای ملی، تاسیسات کشاورزی و دامداری و دامپروری و کشت و صنعت و اراضی موات و بایر و سایر‌اراضی و املاک متعلق به دولت یا شرکتهای وابسته به دولت یا شهرداریها یا اوقاف و همچنین اراضی و املاک و موقوفات و محبوسات و اثلاث‌ باقیه که برای مصارف عام‌المنفعه اختصاص یافته یا اشخاص حقیقی یا حقوقی به منظور تصرف یا ذیحق معرفی کردن خود یا دیگری، مبادرت نماید یا‌ بدون اجازه سازمان حفاظت محیط زیست یا مراجع ذیصلاح دیگر مبادرت به عملیاتی نماید که موجب تخریب محیط زیست و منابع طبیعی گردد یا‌اقدام به هر گونه تجاوز و تصرف عدوانی یا ایجاد مزاحمت یا ممانعت از حق در موارد مذکور نماید به مجازات یک ماه تا یک سال حبس محکوم می‌شود. دادگاه موظف است حسب مورد رفع تصرف عدوانی یا رفع مزاحمت یا ممانعت از حق یا اعاده وضع به حال سابق نماید.
تبصره ۱ - رسیدگی به جرائم فوق‌الذکر خارج از نوبت به عمل می‌آید و مقام قضایی با تنظیم صورتمجلس دستور متوقف ماندن عملیات متجاوز را‌تا صدور حکم قطعی خواهد داد.
تبصره ۲ - در صورتی که تعداد متهمان سه نفر یا بیشتر باشد و قرائن قوی بر ارتکاب جرم موجود باشد قرار بازداشت صادر خواهد شد، مدعی‌می‌تواند تقاضای خلع ید و قلع بنا و اشجار و رفع آثار تجاوز را بنماید.

ماده 158 قانون قانون آیین دادرسی مدنی

 دعوای تصرف عدوانی عبارتست از: ادعای متصرف سابق مبنی براینکه دیگری بدون رضایت او مال غیرمنقول را از تصرف وی خارج کرده و اعاده تصرف خود را نسبت به آن مال درخواست می نماید.

ماده 161 قانون آیین دادرسی مدنی

 در دعاوی تصرف عدوانی، ممانعت از حق و مزاحمت، خواهان باید ثابت نمایدکه موضوع دعوا حسب مورد قبل از خارج شدن ملک از تصرف وی و یا قبل از ممانعت و یا مزاحمت در تصرف و یا مورد استفاده او بوده و بدون رضایت او و یا به غیر وسیله قانونی از تصرف وی خارج شده است.

ماده 162 قانون آیین دادرسی مدنی

 در دعاوی تصرف عدوانی و مزاحمت و ممانعت از حق ابراز سند مالکیت دلیل بر سبق تصرف و استفاده از حق می باشد مگر انکه طرف دیگر سبق تصرف و استفاده از حق خود را به طریق دیگر ثابت نماید.

ماده 177 قانون آیین دادرسی مدنی

 رسیدگی به دعاوی موضوع این فصل تابع تشریفات آیین دادرسی نبوده و خارج از نوبت به عمل می آید.

ماده 64 قانون اجرای احکام مدنی

 اگر مال معرفی شده در جایی باشد که در آن بسته باشد و از باز کردن آن خودداری نمایند دادورز (‌مامور اجرا) با حضور مامور شهربانی یا‌ ژاندارمری یا دهبان محل اقدام لازم برای باز کردن در و توقیف مال معمول می‌دارد و در مورد باز کردن محلی که کسی در آن نیست حسب مورد نماینده دادستان یا دادگاه بخش مستقل نیز باید حضور داشته باشد.

پاسخ داده شده توسط کارشناس حقوقی ما