مفهوم و انواع دارایی شرکت

^{_{مفهوم دارایی شرکت}}

• شرکت مالک آن دارایی است که از مجموع آورده های شرکا تشکیل شده است. برای تشکیل هر نوع مشارکت تجاری هر یک از طرفین قرارداد باید پول، کار، دانش و یا هنر خود را به عنوان آورده به شرکت بیاورد. 
• در یک تقسیم بندی کلی، تمام آن چیزی را که شرکا میتوانند به شرکت بیاورند میتوان به آورده نقدی و غیرنقدی تقسیم نمود.
• آورده نقدی در قانون تجارت و قانون اصلاح قسمتی از قانون تجارت تعریف نشده است. با این حال، آورده اگر پول رایج باشد آورده ی نقد محسوب شده و اگر غیر از پول رایج باشد به آن آورده غیرنقد می گویند. آورده پس از انتقال به شرکت به لحاظ حقوقی، تغییر ماهیت داده و عنوان سرمایه می یابد.
• آورده های نقدی و غیرنقدی به عنوان سرمایه شرکت، به صورت یک مبلغ در ترازنامه شرکت، در زیر عنوان دارایی اولیه و نیز در زیر عنوان بدهی اولیه شرکت درج میشوند. پس از تشکیل شرکت، آورده شرکا در شرکت های تجاری، تغییر ماهیت میدهد؛ بدین معنا که در این شرکت ها به محض تشکیل شرکت، آورده شرکا از دارایی آنها جدا شده و در دارایی شخص حقوقی داخل میشود و تا زمانی که تصفیه صورت نگرفته است وثیقه تعهدات شخص حقوقی شرکت تلقی میگردد.
• بنابراین، شرکت تجاری به دلیل داشتن شخصیت حقوقی، مالک آن دارایی است که از مجموع آورده های شرکا تشکیل شده است. این دارایی و هر چیزی که در زمان حیات شرکت به آن افزوده شده باشد، متعلق به شرکت است و شرکا هیچ گونه حق عینی بر اموال شرکت ندارند بلکه حق آنان در شرکت یک حق دینی بر شرکت به عنوان یک شخص حقوقی است ولو آنکه آورده آنها مال غیرمنقول باشد. این موضوع آثار مهمی به همراه دارد. به عنوان مثال، پس از انتقال آورده به شرکت، شرکا حق استرداد آورده خود را ندارند.
• از آنجایی که سرمایه شرکت، تضمین پرداخت طلب طلبکاران شرکت است و شرکا حق ندارند، جز در صورت بردن سود، سهمی از دارایی شرکت را میان خود تقسیم کنند، سرمایه ای که در ترازنامه شرکت ذکر میشود، تنها سرمایه ای است که یا از پول تشکیل شده است و یا از مال (اعم از مادی و غیرمادی) قابل تقویم به پول. به همین جهت، اگرچه شریکی که آورده اش کار اوست، کارش تقویم میشود؛ اما این تقویم و مبلغ حاصل از آن در ترازنامه، به عنوان سرمایه شرکت گنجانده نمیشود.
• تقویم کار فقط برای تعیین و احتساب منفعت و زیانی است که بسته به مورد، متعلق به شریکی میشود که کار خود را به شرکت آورده است؛ در نتیجه، کار و صنعت شرکا را نمیتوان در تشکیل سرمایه شرکت دخیل دانست، زیرا کار و صنعت شریک قابل توقیف و فروش از طریق مزایده نیست. به همین دلیل، در هیچ شرکت تجاری، جمع صرف صنعت های شرکا به تشکیل سرمایه نمی انجامد و فقط با جمع این صنعت ها شرکت ایجاد نمی شود.
• لازم به ذکر است مواد 76 به بعد قانون اصلاح قسمتی از قانون تجارت میان آورده های غیرنقدی تفاوت قائل شده و فقط برخی از آنها را قابل ورود به سرمایه شرکت دانسته و به بستانکار شرکت امکان توقیف آنها را در صورت لزوم داده است. بنابراین با این وصف، آورده حق انتفاع تحت شرایطی، آورده  مهارت فنی و هم چنین آورده اعتباری خارج از سرمایه اسمی شرکت قرار میگیرند.

_{^{انواع دارایی شرکت}}

ترازنامه شرکت شامل دارایی‌ ها، بدهی ‌ها، و حقوق صاحبان سهام است. دارایی ‌ها به دارایی ‌های جاری و غیرجاری تقسیم می ‌شوند.

_{^{دارایی جاری و غیرجاری}}

دارایی ‌های جاری : اغلب دارایی ‌هایی نقدی هستند که در عرض کمتر از یک سال به وجوه نقد تبدیل خواهند شد. دارایی ‌های جاری شامل وجه نقد و معادل ‌های نقدی، حساب ‌های دریافتی، موجودی کالا و پیش ‌پرداخت ‌ها می‌شوند. 
دارایی ‌های غیرجاری : به دارایی ‌ها و اموالی گفته می ‌شود که تحت تملک یک کسب و کار هستند اما به راحتی به وجه نقد تبدیل نمی ‌شوند. دارایی ‌های ثابت نوعی از دارایی ‌های غیرجاری هستند. 
دارایی ثابت یک ملک یا تجهیزات محسوس و قابل لمس است که یک شرکت در اختیار دارد و می ‌تواند در عملیات خود برای درآمدزایی از آن استفاده کند. دارایی ‌های ثابت معمولا در ترازنامه تحت عنوان املاک، ماشین ‌آلات و تجهیزات ثبت می‌ شوند. دارایی ثابت برای تولید یا تامین کالا و خدمات، برای اجاره به شخص ثالث، یا برای استفاده در سازمان خریداری می‌ شود. به دارایی ثابت دارایی سرمایه ای نیز گفته می شود.

♦  لازم به ذکر است دارایی‌ های ثابت را نمی‌ توان در طول یک سال مصرف یا به وجه نقد تبدیل کرد.
♦  دارایی‌ های ثابت مستهلک می‌ شوند، درحالی که دارایی‌ های جاری استهلاک ندارند.

_{^{دارایی مشهود و نامشهود}}

دارایی های ثابت مشهود یا دارایی های عملیاتی : به آن دسته از دارایی های بلند مدت اطلاق می شود که مشهود و به اصطلاح دارای موجودیت عینی هستند. مانند زمین، ساختمان، تجهیزات و.. . عمر دارایی های مشهود محدود است و دارایی های مشهود (غیر از زمین) مستهلک می شود.
دارایی نامشهود: دارایی های نامشهود گروهی از دارایی های بلند مدت هستند که فاقد ماهیت فیزیکی است و شرکت تجاری در آینده ممکن است از آن منتفع گردد. مانند حق امتیاز، حق تالیف، علائم تجاری، سرقفلی و.. .

_{^{امکان توقیف دارایی شرکت بدلیل بدهکاری شخصی شریک}}

مطابق اصل استقلال دارایی، دارایی شرکت تضمین انحصاری پرداخت طلب طلبکاران است و طلبکاران شخصی شرکا حق مراجعه به شرکت را ندارند و نمی توانند برای مطالبه طلب خود از شریک، علیه شرکت اقامه دعوا کنند. در صورت انحلال نیز دارایی شرکت ابتدا میان طلبکاران شرکت تقسیم می شود و خود شرکا در صورتی می توانند تقاضای سهم کنند که بعد از پرداخت طلب طلبکاران شرکت، چیزی از دارایی شرکت باقی مانده باشد.
البته در صورتی که در اثر ورشکستگی  شرکت سهامی کمبودی در دارایی شرکت ایجاد شود که ناشی از تخلف مدیران (شریک) باشد، طبق ماده 143 لایحه قانون تجارت، طلبکاران شرکت حق دارند به مدیر، یعنی به شریک متخلف مراجعه و تقاضا کنند که خساراتشان از دارایی او جبران شود.

_{^{مستندات قانونی در خصوص مفهوم و انواع دارایی شرکت}}

ماده ۷۶ قانون تجارت
هرگاه یک یا چند نفر از موسسین آورده غیر نقد داشته باشند موسسین باید قبل از اقدام به دعوت مجمع عمومی موسس نظر کتبی‌کارشناس رسمی وزارت دادگستری را در مورد ارزیابی آورده‌های غیر نقد جلب و آن را جزء گزارش اقدامات خود در اختیار مجمع عمومی موسس‌بگذارند. در صورتی که موسسین برای خود مزایایی مطالبه کرده باشند باید توجیه آن به ضمیمه گزارش مزبور به مجمع موسس تقدیم شود.

ماده ۷۷ قانون تجارت
گزارش مربوط به ارزیابی آورده‌های غیر نقد و علل و موجبات مزایای مطالبه شده باید در مجمع عمومی موسس مطرح گردد. ‌دارندگان آورده غیر نقد و کسانی که مزایای خاصی برای خود مطالبه کرده‌اند در موقعی که تقویم آورده غیر نقدی که تعهد کرده‌اند یا مزایای آنها موضوع رای است حق رای ندارند و آن قسمت از سرمایه غیر نقد که موضوع مذاکره و رای است از حیث حد نصاب جزء سرمایه شرکت منظور نخواهد شد.
ماده ۷۸ قانون تجارت
مجمع عمومی نمی‌تواند آورده‌های غیر نقد را بیش از آنچه که از طرف کارشناس رسمی دادگستری ارزیابی شده است قبول کند.
ماده ۷۹ قانون تجارت
هرگاه آورده غیر نقد یا مزایایی که مطالبه شده است تصویب نگردد دومین جلسه مجمع به فاصله مدتی که از یک ماه تجاوز نخواهد کرد‌تشکیل خواهد شد. در فاصله دو جلسه اشخاصی که آورده غیر نقد آنها قبول نشده است در صورت تمایل می‌توانند تعهد غیر نقد خود را به تعهد نقد‌تبدیل و مبالغ لازم را تادیه نمایند و اشخاصی که مزایای مورد مطالبه آنها تصویب نشده می‌توانند با انصراف از آن مزایا در شرکت باقی بمانند. در‌صورتی که صاحبان آورده غیر نقد و مطالبه‌کنندگان مزایا به نظر مجمع تسلیم نشوند تعهد آنها نسبت به سهام خود باطل شده محسوب می‌گردد و سایر‌پذیره‌نویسان می‌توانند به جای آنها سهام شرکت را تعهد و مبالغ لازم را تادیه کنند.
ماده ۱۴۳ قانون تجارت
در صورتی که شرکت ورشکسته شود یا پس از انحلال معلوم شود که دارایی شرکت برای تادیه دیون آن کافی نیست دادگاه صلاحیتدار‌می‌تواند به تقاضای هر ذینفع هر یک از مدیران و یا مدیر عامل را که ورشکستگی شرکت یا کافی نبودن دارایی شرکت به نحوی از انحاء معلول تخلفات‌او بوده است منفرداً یا متضامناً به تادیه آن قسمت از دیونی که پرداخت آن از دارایی شرکت ممکن نیست محکوم نماید.