توصیف و توضیح ضرورت گرفتن گواهی انحصار وراثت

^{_{چرا باید پس از فوت فرد ورثه او گواهی انحصار وراثت بگیرند ؟}}

در گواهی انحصار وراثت مشخصات، تعداد و نسبت وراث نسبت به متوفی و میزان سهم الارث هریک بطور قانونی تعیین و مشخص می گردد.

علاوه بر این،  برای انجام برخی کار‌های قانونی در مورد اموال متوفی در دفاتر اسناد رسمی ارائه گواهی انحصار وراثت الزامی می باشد.

مطابق ماده 374 قانون امور حسبی، در صورتی که ورثه بخواهند ملک غیر منقولی که به نام مورث ثبت شده است به نام آنها ثبت گردد باید تصدیق انحصار وراثت یا‌ رونوشت گواهی شده آن را که مشتمل بر تعیین سهام باشد به اداره ثبت تسلیم نمایند.
بنابراین، بدون صدور گواهی انحصار وراثت امکان تقسیم، فروش و یا انتقال اموال به ارث رسیده برای وراث وجود ندارد.

_{^{مدارک گواهی انحصار وراثت}}

1- گواهی فوت
2- شناسنامه متوفی
3- کارت ملی متوفی
4- شناسنامه وراث
5- شماره ملی وراث
6- استشهادیه رسمی
7- اظهارنامه مالیاتی
8- وصیت نامه متوفی (در صورت وجود)

^{_{مرجع صالح برای درخواست گواهی انحصار وراثت}} 

به منظور تقسیم ترکه، وراث متوفی می باید با در دست داشتن گواهی گواهی فوت و سایر مدارک به شورای حل اختلاف آخرین اقامتگاه متوفی مراجعه نموده و درخواست صدور گوای انحصار وراثت دهند.

لازم به ذکر است که علاوه بر وراث، هر ذی نفعی از جمله طلبکاران متوفی و موصی له می توانند برای اخذ گواهی انحصار وراثت اقدام نمایند. در صورتی که اقامتگاه متوفی مشخص نباشد شورای حل اختلاف آخرین محل سکونت موقت متوفی صالح می باشد.
لازم  به ذکر است در صورتی که محل اقامت دائمی متوفی خارج از کشور باشد محاکم تهران صلاحیت رسیدگی به درخواست گواهی انحصار وراثت را دارد. 

^{_{مراحل گرفتن گواهی انحصار وراثت}}

وراث پس از آماده کردن مدارک لازم باید به یکی از دفاتر خدمات قضایی مراجعه نمایند. پس از ارائه دادخواست صدور گواهی انحصار وراثت، شورای حل اختلاف آخرین اقامتگاه متوفی یک ماه پس از انتشار آگهی در روزنامه، گواهی را صادر می ‌کند. آگهی مذکور  یک نوبت در روزنامه کثیرالانتشار یا روزنامه محلی منتشر میشود و اگر روزنامه نباشد در محل الصاق میشود.

پس از انقضای یک ماه از تاریخ نشر آگهی اگر اعتراض نباشد گواهی حصر وراثت صادر میشود. لازم به ذکر است وراث می باید فهرستی کامل از اموال و دارایی ‌های منقول و غیرمنقول متوفی را به اداره دارایی منطقه ای که محل آخرین سکونت فرد متوفی است ارائه نمایند تا گواهی مالیات بر ارث دریافت نمایند.

^{_{مستندات قانونی - گواهی انحصار وراثت}}

‌ماده ۳۶۰  قانون امور حسبی
در صورتی که وراث متوفی یا سایر اشخاص ذینفع بخواهند تصدیق انحصار وراثت تحصیل کنند درخواست‌نامه کتبی مشتمل بر نام و‌مشخصات درخواست‌کننده و متوفی و ورثه و اقامتگاه آنها و نسبت بین متوفی و وارث تنظیم نموده به دادگاه تسلیم می‌نماید.
ماده ۳۶۱ قانون امور حسبی
دادگاه رسیدگی کننده درخواست متقاضی را یک نوبت‌ در روزنامه‌های کثیرالانتشار یا محلی آگهی می‌نماید.
تبصره (الحاقی ۱۳۳۷/۹/۲۰) - در نقاطی که روزنامه دایر نیست دادگاه می‌تواند به جای‌ آگهی در روزنامه محلی به تعداد لازم به هزینه متقاضی گواهی حصروراثت آگهی تهیه نموده و در معابر‌‌ همان محل الصاق نماید.
تاریخ الصاق آگهی‌ها که باید در یک روز به عمل آید به وسیله صورت جلسه که مامورین ابلاغ نسبت به این موضوع تهیه‌ می‌نمایند رعایت خواهد گردید.
ماده ۳۶۲ قانون امور حسبی
پس از انقضای یک ماه از تاریخ نشر آگهی در صورتی که‌ معترضی نبود دادگاه تمام ادله و اسناد درخواست‌ کننده تصدیق را از برگ شناسنامه و گواهی گواه و غیره در نظر گرفته‌، تصدیقی مشعر بروراثت و تعیین تعداد وراث و نسبت آن‌ها به متوفی صادر می‌نماید ودر صورت اعتراض دادگاه جلسه‌ای برای رسیدگی به اعتراض معین‌ نموده و به معترض و درخواست‌کننده تصدیق اطلاع می‌دهد و درجلسه پس از رسیدگی حکم خواهد داد.
این حکم برابر مقررات قابل تجدیدنظر است.
‌ماده ۳۶۳ قانون امور حسبی
دادگاه بخش می‌تواند گواه‌ها را احضار کرده و گواهی آنان را استماع کند. چنانچه گواه در خارج از مقر دادگاه ساکن باشد تحقیق از گواه به‌ وسیله دادگاه محل اقامت گواه یا نزدیکترین دادگاه محل اقامت گواه به عمل خواهد آمد.
ماده ۳۶۴ قانون امور حسبی
در صورتی که بهای ترکه بیش از ده میلیون (۱۰،۰۰۰،۰۰۰) ریال نباشد دادگاه بدون انتشار آگهی به ادله درخواست‌کننده رسیدگی و درخواست تصدیق صدور گواهی حصر وراثت را حسب اقتضای‌ دلایل قبول یا رد می‌نماید. و در مورد وراث روستائیان در صورتی‌که بهای ترکه بیش از مبلغ فوق باشد فقط به الصاق آگهی برای یک‌بار و در یک روز در معابر و اماکن عمومی روستای محل اقامت‌ متوفی اکتفا خواهد شد و پس از انقضاء یک ماه از تاریخ الصاق رسیدگی و تصمیم مقتضی اتخاذ می‌کند.
وزارت دادگستری می‌تواند هر سه سال یک بار با تصویب رئیس قوه‌قضاییه‌، با توجه به شاخص قیمت‌ها و هزینه زندگی مبلغ مذکور را افزایش یا کاهش دهد.
تبصره‌ (الحاقی ۱۳۳۷/۹/۲۰) - در مورد این ماده دادگاه باید در اولین فرصت و اسرع وقت‌ نسب به درخواست تصدیق رسیدگی و اتخاذ تصمیم نماید.
‌ماده ۳۶۵ قانون امور حسبی
در صورتی که به واسطه معلوم نبودن ورثه یا برای تصفیه ترکه و غیره قبلاً برای معرفی ورثه آگهی شده باشد صدور تصدیق انحصار‌ وراثت محتاج به آگهی جدید نبوده و در صورت درخواست هر یک از ورثه یا اشخاص ذینفع تصدیق انحصار وراثت صادر خواهد شد.
‌ماده ۳۶۶ قانون امور حسبی
رای دادگاه دائر به رد درخواست تصدیق قابل پژوهش و فرجام است.
‌ماده ۳۶۷ قانون امور حسبی
در کلیه موارد که دادستان تشخیص دهد که متوفی بلاوارث بوده و درخواست اشخاص برای صدور تصدیق بی‌اساس است می‌تواند به‌درخواست تصدیق وراثت اعتراض نماید و نیز می‌تواند در صورتی که متوفی را بلاوارث بداند به تصدیق انحصار وراثت در موردی هم که تصدیق‌ مسبوق به آگهی نبوده است اعتراض کند و در هر حال دادستان حق دارد از رای دادگاه پژوهش و فرجام بخواهد.
‌ماده ۳۶۸ قانون امور حسبی
مادامی که برای محجور قیم و برای غائب امین معین نشده دادستان می‌تواند به نام محجور و غائب به درخواست تصدیق انحصار‌وراثت اعتراض نماید.
‌ماده ۳۶۹ قانون امور حسبی
در مورد ماده ۳۶۴ اشخاص ذینفع می‌توانند به درخواست تصدیق و همچنین به تصدیقی که در موضوع وراثت صادر می‌شود اعتراض‌نمایند و رای دادگاه در این خصوص قابل پژوهش و فرجام است.
‌ماده ۳۷۰ قانون امور حسبی
اشخاصی که تصدیق انحصار وراثت تحصیل کرده‌اند می‌توانند مطابق تصدیق نامبرده ترکه و مطالبات متوفی را از کسانی که مدیون یا‌متصرف مال متوفی هستند مطالبه نمایند. مدیون یا متصرف اموال متوفی باید ترکه و مطالبات متوفی را به آنها تسلیم نماید. و در صورت تادیه دین و یا‌ تسلیم مال در مقابل هر مدعی وراثت بری محسوب خواهند شد و مدعی نامبرده حق رجوع به شخص یا اشخاصی خواهند داشت که طلب متوفی را‌وصول و یا مال متعلق به او را دریافت نموده‌اند.
‌ماده ۳۷۱ قانون امور حسبی
مدیون که بدهی خود را به وراث متوفی می‌دهد می‌تواند رونوشت گواهی شده انحصار وراثت را از وارث بخواهد.
‌ماده ۳۷۲ قانون امور حسبی
در تصدیق انحصار وراثت باید نسبتی که وارث یا ورثه به مورث خود دارند از متروکات به نحو اشاعه معین شود.
‌ماده ۳۷۳ قانون امور حسبی
در تصدیق انحصار وراثت به درخواست ورثه دادگاه حصه هر یک از ورثه را معین می‌نماید.
‌ماده ۳۷۴ قانون امور حسبی
در صورتی که ورثه بخواهند ملک غیر منقولی که به نام مورث ثبت شده است به نام آنها ثبت گردد باید تصدیق انحصار وراثت یا‌ رونوشت گواهی شده آن را که مشتمل بر تعیین سهام باشد به اداره ثبت تسلیم نمایند.