معنی و آثار نشوز

^{_{تعریف نشوز}}

واژه نشوز در لغت به معنای برتری، برآمدگی و ارتفاع است. فقها نشوز زوجه را به خروج از طاعت یا امتناع وی از عمل به وظایف همسری معنا کرده اند ولی درباره مفهوم نشوز زوج میان آنان اتفاق نظر وجود ندارد.

بعضی از فقها نشوز زوج را مانند نشوز زوجه به خروج از طاعت معنا کرده اند. بطور کلی نشوز زوج و زوجه را می توان ترک وظیفه شرعی و قانونی علی رغم توانایی انجام آن معنا کرد.

_{^{آثار نشوز}}

در خصوص آثار نشوز باید گفت ضمانت اجرایی حقوقی نشوز از ناحیه زوجه ار می توان در دو عنوان عدم استحقاق نفقه و امكان طرح دعوای الزام به تمكین خلاصه کرد.
مطابق ماده 1108 قانون مدنی، تنها ضمانت اجرایی مؤثر برای تخلف از وظیفه تمكین زوجه در قبال زوج، عدم استحقاق وی نسبت به نفقه عنوان شده است. این ماده مقرر میدارد چنانچه زن از وظایف زوجیت امتناع کند، مستحق نفقه نخواهد بود. البته باید دانست در مواردی که زوجه در عدم تمكین عذر موجه دارد، استحقاق نفقه را از دست نمیدهد. 
یكی دیگر از ضمانت های اجرایی عدم تمكین، امكان طرح دعوای الزام به تمكین است. با اینكه تنها ضمانت اجرایی صریح قانون مدنی همان عدم استحقاق نفقه است، رویه عملی دادگاه ها چنین است که دعوای الزام به تمكین را میپذیرند و زوجه را محكوم به تمكین مینمایند.
همچنین رویه عملی برخی از دادگاه ها در مواردی که امكان الزام زوجه غیر متمكنه از وظایف زوجیت موجود نمیباشد،اجازه ازدواج دوم به مرد است.

^{_{آیا نشوز در مورد مرد هم می تواند مصداق داشته باشد ؟}}

قانون مدنی در مواد 1103 و 1104 مرد را به حسن معاشرت با همسر خود ملزم کرده و برای آن ضمانت اجرایی در ماده 1130 قانون مدنی بیان کرده است. پس با توجه به این ماده رویكرد قانونی در خصوص سوء رفتار مستمر زوج نسبت به زوجه، از مصادیق نشوز مرد محسوب می شود.

البته اختلاف نظری در خصوص ورود سوء رفتار زوجه به دامنه نشوز وی بین فقها و حقوقدانان وجود دارد، ولی سوء رفتار و بد اخلاقی مرد در خانواده بر اساس مواد قانون مدنی، از مصادیق نشوز به شماره آمده و در گستره ی نشوز زوج قرار می گیرد.
مطابق ماده 1130 قانون مدنی، در مواردی که نشوز زوج به ویژه سوء معاشرت وی، زوجه را دچار عسروحرج کند، وی می تواند به حاکم شرع مراجعه و تقاضای طلاق نماید. در صورتی که اجبار میسر نباشد زوجه به اذن حاکم شرع طلاق داده می شود.
لازم به ذکر است در فقه نیز نشوز زوج  پیش بینی گردیده است و تخلف هر یک از زوجین نسبت به دیگری از ادای حق تحت عنوان شقاق آورده شده است.

_{^{مستندات قانونی در خصوص نشوز}}

ماده ۱۱۰۳ قانون مدنی
زن و شوهر مکلف به حسن معاشرت با یکدیگرند.
ماده ۱۱۰۴ قانون مدنی
زوجین باید در تشیید مبانی خانواده و تربیت اولاد خود به یکدیگر معاضدت نمایند.
ماده ۱۱۰۸ قانون مدنی
هر گاه زن بدون مانع مشروع از ادای وظائف زوجیت امتناع کند مستحق نفقه نخواهد بود.
ماده ۱۱۳۰ قانون مدنی
در صورتی که دوام زوجیت موجب عسر و حرج زوجه باشد، وی می‌تواند به حاکم شرع مراجعه و تقاضای طلاق کند. چنان چه عسر و حرج مذکور در محکمه ثابت شود، دادگاه می‌تواند زوج را اجبار به طلاق نماید و در صورتی که اجبار میسر نباشد زوجه به اذن حاکم شرع طلاق داده می‌شود.
تبصره (۱۳۸۱/۴/۲۹) - عسر و حرج موضوع این ماده عبارت است از به وجود آمدن وضعیتی که ادامه‌ی زندگی را برای زوجه با مشقت همراه ساخته و تحمل آن مشکل باشد و موارد ذیل در صورت احراز توسط دادگاه صالح از مصادیق عسر و حرج محسوب می‌گردد:
۱- ترک زندگی خانوادگی توسط زوج حداقل به مدت شش ماه متوالی و یا نه ماه متناوب در مدت یک سال بدون عذر موجه.
۲- اعتیاد زوج به یکی از انواع مواد مخدر و یا ابتلا وی به مشروبات الکلی که به اساس زندگی خانوادگی خلل وارد آورد و امتناع یا عدم امکان الزام وی به ترک آن در مدتی که به تشخیص پزشک برای ترک اعتیاد لازم بوده است.
۳- محکومیت قطعی زوج به حبس پنج سال یا بیشتر.
۴- ضرب و شتم یا هرگونه سوءرفتار مستمر زوج که عرفاً با توجه به وضعیت زوجه قابل تحمل نباشد.
۵- ابتلای زوج به بیماری‌های صعب‌العلاج روانی یا ساری یا هر عارضه‌ی صعب‌العلاج دیگری که زندگی مشترک را مختل نماید.
موارد مندرج در این ماده مانع از آن نیست که دادگاه در سایر مواردی که عسر و حرج زن در دادگاه احراز شود، حکم طلاق صادر نماید