نحوه اعمال، اجرا و حذف شروط ضمن عقد ازدواج

_{^{پاسخ – شرایط و احکام شروط ضمن عقد ازدواج چیست ؟}}

در نکاح مانند سایر قراردادها ممکن است اراده طرفین به پاره ای تعهدات فرعی که خارج از ارکان و عناصر اصلی قرارداد است تعلق گیرد؛ این تعهدات فرعی را شروط ضمن عقد می گویند.

قانون مدنی شروط صحیح را در ماده 234 آورده است؛ این ماده مقرر می دارد شرط بر سه قسم است:

۱- شرط صفت
۲- شرط نتیجه
۳- شرط فعل اثباتاً یا نفیاً

در عقد نکاح نیز شروط ضمن عقد به همین سه دسته تقسیم می گردد:

شرط صفت در عقد نکاح : شرط صفت در نکاح عبارت از وجود یا عدم وجود وصف مخصوصی است که یکی از زوجین در مهر یا در دیگری در ضمن عقد نکاح شرط می نماید. شرط صفت می تواند به اشکال گوناگونی باشد. مانند اینکه:
1- یکی از زوجین، صفت مخصوصی را در ضمن عقد نکاح قید می کند.
2- یکی از زوجین به صفت خاصی توصیف می شود اگرچه بصورت شرط نباشد؛ مانند اینکه عاقد در عقد زوجه را باکره خطاب نماید و پس از عقد معلوم گردد باکره نبوده است.
3- هرگاه قبلا بین طرفین اوصاف کمالی مذاکره شده بود یا در خطبه عقد ذکر گردید و عقد بنا بر آن منعقد گردیده باشد.
طرفین عقد ازدواج می توانند هر صفتی که جنبه عقلایی داشته باشد در عقد نکاح شرط کنند اعم از اینکه وصف مزبور مربوط به وجود نوعی کمال یا فقدان عیب و نقص و خواه ناظر به جنبه های جسمی و روحی طرف یا امور عارضی و خارجی باشد.

شرط فعل در نکاح : شرط فعل در نکاح آن است که در ضمن عقد ازدواج، یکی از زوجین یا هر دو شرطی را بصورت شرط ترک یا انجام فعلی ذکر کنند. البته شرط فعل حتما باید ضمن عقد قید گردد. شرط فعل به یکی از دو صورت زیر می باشد:
1- صورت اول آن است که مورد شرط فعل از امور مربوط به نکاح نباشد مانند وکالت در خرید خانه، انتقال ملک معین و.. که شرط مزبور صحیح است.
2- صورت دوم آن است که مورد شرط فعل از امور مربوط به نکاح باشد. در این حالت اگر  شرط از شروط فاسد مذکور در ماده 232 قانون مدنی و شروط مفسد مذکور در ماده 233 قانون مدنی نباشد، شرط صحیح می باشد. 
برای شرط فعل تقسیم های گوناگونی می تواند وجود داشته باشد.  مثلا از جهت ماهیت به مثبت و منفی یعنی انجام و خودداری از انجام عمل تقسیم می شود. همچنین، فعل مورد شرط به فعل مادی (اعم از انجام یا عدم انجام فعل مادی) و فعل حقوقی (اعم از انجاک یا ترک فعل حقوقی) تقسیم می گردد. 
شرط نتیجه در نکاح : طبق ماده 234 قانون مدنی  شرط نتیجه آن است که تحقق امری در خارج شرط شود. در اینگونه شروط، نتیجه یکی از اعمال حقوقی به صرف شرط کردن در عقد و بدون اینکه به سبب دیگری نیاز باشد حاصل می گردد. البته باید توجه داشت اگر برای تحقق عمل حقوقی که تحقق آن بصورت شرط نتیجه در ضمن یک عقد دیگر شرط می شود نیاز به سبب خاصی باشد، شرط نتیجه صحیح نمی باشد اما اگر شرط نتیجه  برای تحقق اعمال حقوقی که نیاز به سبب خاصی ندارد باشد، شرط صحیح و الزام  آور می باشد. برای نمونه شرط تملیک مال که در نتیجه ی آن زوج یا زوجه در نتیجه عقد نکاح مالک مال معینی شوند که متعلق به دیگری است، در این صورت به محض  تحقق عقد نتیجه که انتقال مالکیت است نیز بدست می آید.  شرط وکالت زن در طلاق نیز می تواند بصورت شرط نتیجه آمده و به محض انعقاد نکاح زوجه وکیل در طلاق می گردد.

در رابطه با ضمانت اجرای تخلف از شروط مذکور باید گفت که قانون مدنی تنها ضمانت اجرای تخلف از شرط صفت را که همان خیار فسخ برای مشروط له است بطور صریح آورده است. ضمانت اجرای تخلف از شرط فعل و شرط نتیجه آورده نشده و در خصوص اینکه تخلف از یاین شروط موجب خیار فسخ می گردند یا تنها به مشروط له حق مطالبه خسارت از مشروط علیه می دهند اختلاف وجود دارد.

لازم به ذکر است شروط به دو دسته باطل و صحیح تقسیم می گردند. انواع شروط  صحیح در بالا قید گردید.  شرط های باطل نیز خود به دو دسته تقسیم می شود؛ یک دسته شرط هایی که باطل هستند و موجب بطلان عقد می شوند؛ شرط خلاف مقتضای ذات عقد و شرط مجهولی که جهل به آن موجب جهل به عوضین شود جز این شرط قرار دارد.

دسته دیگر از شروط باطل شرط هایی هستند که باطل هستند ولی باعث بطلان عقد نمی شود که خود نیز به سه دسته تقسیم می شوند:

1- شرط غیرمقدور
2- شرط که نفع وفایده عقلایی نداشته باشد
3- شرط نامشروع

این محتوا متعلق به سایت دفتر وکالت دادگران حامی ((dadgaran.com)) بوده و بهره برداری از آن بدون ذکر منبع ممنوع است.

_{^{پاسخ به پرسش مخاطب در خصوص نحوه اعمال تغییر در شروط ضمن عقد ازدواج}}

در پاسخ به پرسش شما باید گفت طرفین می توانند با توافق هم و با یکدیگر با مراجعه به یک دفتر اسناد رسمی در یک سند جداگانه دیگر، شرایطی که در عقدنامه آورده شده بود را تغییر دهند یا آن را اسقاط نمایند به شرطی که ازجمله شروط باطل نباشد.

در خصوص اینکه شروط حتما باید ثبت بشود تا قابلیت اجرا داشته باشد هم باید گفت می توانید در این خصوص صلحنامه یا سازش نامه نیز تنظیم نمایید اما بهتر است بصورت رسمی تنظیم گردد.

این محتوا متعلق به سایت دفتر وکالت دادگران حامی ((dadgaran.com)) بوده و بهره برداری از آن بدون ذکر منبع ممنوع است.

_{^{مستندات قانونی - شروط ضمن عقد ازدواج}}

ماده ۲۳۲ قانون مدنی
شروط مفصله ذیل باطل است ولی مفسد عقد نیست:
۱ - شرطی که انجام آن غیرمقدور باشد.
۲ - شرطی که در آن نفع و فایده نباشد.
۳ - شرطی که نامشروع باشد.
ماده ۲۳۳ قانون مدنی
شروط مفصله ذیل باطل و موجب بطلان عقد است.
۱ - شرط خلاف مقتضای عقد.
۲ - شرط مجهولی که جهل به آن موجب جهل به عوضین شود
ماده ۲۳۴ قانون مدنی
شرط بر سه قسم است:
۱ - شرط صفت
۲ - شرط نتیجه
۳- شرط فعل اثباتاً یا نفیاً
‌شرط صفت عبارت است از شرط راجع به کیفیت یا کمیت مورد معامله ‌شرط نتیجه آن است که تحقق امری در خارج شرط شود. ‌شرط فعل آن است که اقدام یا عدم اقدام به فعلی بر یکی از متعاملین یا بر شخص خارجی شرط شود.
ماده ۲۳۵ قانون مدنی
هر گاه شرطی که در ضمن عقد شده است شرط صفت باشد و معلوم شود آن صفت موجود نیست کسی که شرط به نفع او شده است‌ خیار فسخ خواهد داشت.
ماده ۲۳۶ قانون مدنی
شرط نتیجه در صورتی که حصول آن نتیجه موقوف به سبب خاصی نباشد آن نتیجه به نفس اشتراط حاصل میشود.
ماده ۲۳۷ قانون مدنی
هر گاه شرط در ضمن عقد شرط فعل باشد اثباتاً یا نفیاً کسی که ملتزم به آنجام شرط شده است باید آن را بجا بیاورد و در صورت‌ تخلف طرف معامله میتواند به حاکم رجوع نموده تقاضای اجبار به وفاء شرط بنماید.
ماده ۲۳۸ قانون مدنی
هر گاه فعلی در ضمن عقد شرط شود و اجبار ملتزم به آنجام آن غیر مقدور ولی انجام آن به وسیله شخص دیگری مقدور باشد حاکم‌ میتواند به خرج ملتزم موجبات انجام آن فعل را فراهم کند.
ماده ۲۳۹ قانون مدنی
هر گاه اجبار مشروط علیه برای انجام فعل مشروط ممکن نباشد و فعل مشروط هم از جمله اعمالی نباشد که دیگری بتواند از جانب او‌ واقع سازد طرف مقابل حق فسخ معامله را خواهد داشت.
ماده ۲۴۰ قانون مدنی
اگر بعد از عقد انجام شرط ممتنع شود یا معلوم شود که حین‌العقد ممتنع بوده است کسی که شرط بر نفع او شده است اختیار فسخ‌ معامله را خواهد داشت مگر اینکه امتناع مستند به فعل مشروط‌ له باشد.
ماده ۲۴۱ قانون مدنی
ممکن است در معامله شرط شود که یکی از متعاملین برای آنچه که به واسطه معامله مشغول‌الذمه میشود رهن یا ضامن بدهد.
ماده ۲۴۲ قانون مدنی
هر گاه در عقد شرط شده باشد که مشروط علیه مال معین را رهن دهد و آن مال تلف یا معیوب شود مشروط ‌له اختیار فسخ معامله را‌خواهد داشت نه حق مطالبه عوض رهن یا ارش عیب و اگر بعد از آنکه مال را مشروط‌ له برهن گرفت آن مال تلف یا معیوب شود دیگر اختیار فسخ‌ ندارد.
ماده ۲۴۳ قانون مدنی
هر گاه در عقد شرط شده باشد که ضامنی داده شود و این شرط انجام نگیرد مشروط ‌له حق فسخ معامله را خواهد داشت.
ماده ۲۴۴ قانون مدنی
طرف معامله که شرط به نفع او شده میتواند از عمل به آن شرط صرف نظر کند که در این صورت مثل آن است که این شرط در معامله قید‌ نشده باشد لیکن شرط نتیجه قابل اسقاط نیست.
ماده ۲۴۵ قانون مدنی
اسقاط حق حاصل از شرط ممکن است به لفظ باشد یا به فعل یعنی عملی که دلالت بر اسقاط شرط نماید.
ماده ۲۴۶ قانون مدنی
در صورتی که معامله به واسطه اقاله یا فسخ بهم بخورد شرطی که در ضمن آن شده است باطل میشود و اگر کسی که ملزم به انجام‌ شرط بوده است عمل به شرط کرده باشد میتواند عوض او را از مشروط ‌له بگیرد.

این محتوا متعلق به سایت دفتر وکالت دادگران حامی ((dadgaran.com)) بوده و بهره برداری از آن بدون ذکر منبع ممنوع است.

پاسخ داده شده توسط کارشناس حقوقی ما